Akciğerler ve Solunumun Önemi
Akciğerler, göğüs kafesi içinde yer alan ve solunum sistemimizin temelini oluşturan süngerimsi organlardır. Temel görevleri, soluduğumuz havadaki oksijeni kana karıştırmak ve kanda biriken karbondioksiti vücuttan dışarı atmaktır. Bu hayati gaz alışverişi sayesinde vücuttaki tüm hücreler ve organlar fonksiyonlarını sürdürebilir. Akciğer sağlığının korunması, genel vücut sağlığı için vazgeçilmezdir.
Sık Görülen Akciğer Hastalıkları Nelerdir?
Akciğer hastalıkları, solunum yollarını, akciğer dokusunu veya akciğerin damar yapılarını etkileyen geniş bir hastalık grubunu ifade eder. En sık karşılaşılan durumlardan bazıları şunlardır:
- Astım: Solunum yollarının kronik (süreğen) iltihabi bir hastalığıdır. Hava yollarında aşırı duyarlılığa neden olarak, tetikleyicilerle karşılaşıldığında daralmaya yol açar. Nöbetler halinde gelen öksürük, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi ve hırıltılı solunum (wheezing) gibi belirtilerle kendini gösterir.
- KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı): Özellikle uzun yıllar sigara içimi sonucu gelişen, akciğerlerdeki hava akışının ilerleyici ve kalıcı olarak kısıtlandığı bir hastalıktır. Kronik bronşit (sürekli öksürük ve balgam) ve amfizem (akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti) tablolarını içerir. En belirgin şikayet, eforla artan nefes darlığıdır.
- Zatürre (Pnömoni): Akciğer dokusunun bakteri, virüs veya mantar gibi mikroorganizmalarla iltihaplanmasıdır. Ateş, öksürük, balgam, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtilerle aniden ortaya çıkan akut bir enfeksiyondur.
- Akciğer Kanseri: Akciğer dokusundaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan tümörlerdir. En önemli risk faktörü sigara kullanımıdır. İnatçı öksürük, öksürükle kan gelmesi, kilo kaybı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler verebilir.
- Akciğer Embolisi: Genellikle bacaklardaki toplardamarlarda oluşan bir kan pıhtısının (tromboz) koparak akciğer atardamarını tıkaması durumudur. Ani başlayan nefes darlığı ve göğüs ağrısı ile karakterize, acil müdahale gerektiren hayati tehlikesi olan bir durumdur.
Genel Belirtiler
Akciğer hastalıkları genellikle benzer belirtilere yol açar. Aşağıdaki şikayetlerden herhangi birinin varlığında hekime başvurmak önemlidir:
- İki haftadan uzun süren inatçı öksürük
- Efor sırasında veya dinlenirken ortaya çıkan nefes darlığı
- Hırıltılı veya ıslık sesli solunum
- Göğüs ağrısı
- Balgamda kan görülmesi (hemoptizi)
- İstem dışı kilo kaybı
- Sık tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
Tanı ve Tedavi Yaklaşımı
Akciğer hastalıklarının tanısında hastanın detaylı öyküsü (özellikle sigara kullanımı) ve fiziki muayene (akciğerlerin dinlenmesi) esastır. Tanıyı kesinleştirmek için akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri, solunum fonksiyon testleri (SFT) ve kan testleri kullanılır. Gerekli durumlarda bronkoskopi (hava yollarının bir kamera ile incelenmesi) gibi daha ileri tetkiklere başvurulabilir.
Tedavi, tamamen altta yatan hastalığa göre planlanır. Tedavideki amaç, semptomları kontrol altına almak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. İnhaler (solunum yoluyla alınan) ilaçlar, antibiyotikler, oksijen tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri (özellikle sigaranın bırakılması) gibi çeşitli yöntemler uygulanır. Özellikle KOAH ve astım gibi kronik hastalıklarda düzenli hekim takibi büyük önem taşır.