Diyabet Nedir?
Diyabet, pankreasın yeterli miktarda insülin üretememesi veya vücudun üretilen insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu ortaya çıkan kronik (süreğen) bir hastalıktır. İnsülin, kandaki şekerin (glukoz) hücrelere girerek enerji olarak kullanılmasını sağlayan bir hormondur. Bu işlevin bozulması, kan şekerinin yükselmesine (hiperglisemi) ve zamanla vücuttaki pek çok sistem ve organda, özellikle sinirler ve kan damarlarında ciddi hasarlara yol açmasına neden olabilir.
Diyabetin Yaygın Türleri Nelerdir?
Diyabetin farklı nedenlere bağlı olarak gelişen birden fazla türü bulunmaktadır. En yaygın görülenleri Tip 1 ve Tip 2 diyabettir.
- Tip 1 Diyabet: Genellikle çocukluk veya gençlik çağında ortaya çıkan, bağışıklık sisteminin insülin üreten pankreas hücrelerini tahrip ettiği otoimmün bir durumdur. Vücutta insülin üretimi ya çok azdır ya da hiç yoktur. Tedavisi için dışarıdan insülin hormonunun düzenli olarak alınması zorunludur.
- Tip 2 Diyabet: En sık görülen diyabet türüdür ve genellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Vücut insülin üretir ancak hücreler bu insüline karşı direnç gösterir (insülin direnci) veya üretilen insülin miktarı yetersiz kalır. Tip 2 diyabetin gelişiminde genetik yatkınlık, fazla kilo (obezite), sağlıksız beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörler önemli rol oynar.
Bunların yanı sıra, gebelik sırasında ortaya çıkan ve genellikle doğumdan sonra düzelen Gestasyonel Diyabet gibi başka diyabet türleri de bulunmaktadır.
Genel Belirtiler
Diyabetin türüne bağlı olarak belirtilerin şiddeti ve ortaya çıkış hızı değişse de, yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Ağız kuruluğu ve aşırı susama hissi
- Sık idrara çıkma
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Sürekli yorgunluk ve halsizlik
- Bulanık görme
- Ciltte geç iyileşen yaralar ve enfeksiyonlara yatkınlık
Tanı ve Tedavinin Önemi
Diyabet tanısı kan testleri (açlık kan şekeri, HbA1c vb.) ile konulur. Erken teşhis ve doğru tedavi yönetimi, diyabetin neden olabileceği kalp-damar hastalıkları, böbrek hasarı, sinir hasarı ve görme kaybı gibi ciddi komplikasyonların önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Tedavi; diyabetin türüne göre insülin kullanımı, ağızdan alınan ilaçlar, tıbbi beslenme tedavisi ve düzenli egzersizi içeren kişiye özel bir plan ile yürütülür. Diyabet yönetimi, yaşam boyu süren bir süreç olup düzenli hekim kontrolü gerektirir.