Kanser Taraması Nedir ve Neden Önemlidir?
Kanser taraması, henüz hiçbir belirti veya şikayeti olmayan sağlıklı bireylerde, olası bir kanseri veya kansere yol açabilecek öncü lezyonları saptamak amacıyla yapılan test ve muayenelerdir. Kanser taramalarının temel amacı, hastalığı en erken evrede, henüz yayılmadan ve tedavi şansının en yüksek olduğu dönemde yakalamaktır. Unutulmamalıdır ki, kanser tedavisinde erken teşhis, tedavinin başarısını belirleyen en kritik faktördür.
Tarama programları her kanser türü için mevcut değildir. Genellikle toplumda sık görülen, erken evrede saptanmasını sağlayacak etkili bir tarama testine sahip olan ve erken tanının tedavi sonuçlarını belirgin şekilde iyileştirdiği kanser türleri için uygulanır.
Yaygın Olarak Önerilen Kanser Tarama Programları
Hangi taramanın kime, ne zaman ve ne sıklıkla yapılacağı; yaşa, cinsiyete ve kişinin taşıdığı diğer risk faktörlerine göre belirlenir. Ülkemizde ve dünyada yaygın olarak uygulanan başlıca tarama programları şunlardır:
-
Meme Kanseri Taraması:
Meme kanseri, kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Erken teşhisi için temel tarama yöntemi mamografidir. Genellikle 40 yaşından itibaren kadınların 1-2 yılda bir mamografi çektirmesi önerilir. Mamografiye ek olarak, düzenli olarak yapılan kendi kendine meme muayenesi ve hekim tarafından yapılan klinik meme muayenesi de erken tanıda önemli rol oynar. -
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Taraması:
Rahim ağzı kanseri, tarama ile önlenebilen bir kanser türüdür. Taramada Pap Smear testi ve HPV-DNA testi kullanılır. Bu testler, kansere dönüşme riski taşıyan hücre değişikliklerini veya bu değişikliklere neden olan HPV (İnsan Papilloma Virüsü) enfeksiyonunu saptayabilir. Genellikle 30 yaşından itibaren 5 yılda bir HPV ve Smear testinin birlikte yapılması önerilmektedir. -
Kalın Bağırsak (Kolorektal) Kanser Taraması:
Hem kadınlarda hem de erkeklerde sık görülen bu kanser türünün taramasında farklı yöntemler kullanılır. "Altın standart" kabul edilen yöntem kolonoskopidir. Kolonoskopi, kansere dönüşebilen poliplerin hem saptanmasına hem de aynı anda çıkarılmasına olanak tanır. Genellikle 45-50 yaşından itibaren, risk faktörü olmayan bireylerde 10 yılda bir yapılması önerilir. Daha basit bir tarama yöntemi olan dışkıda gizli kan testi (GGK) ise her yıl veya 2 yılda bir yapılır ve pozitif çıkması durumunda kolonoskopi ile ileri inceleme gerektirir. -
Prostat Kanseri Taraması:
Erkeklerde sık görülen prostat kanserinin taranması için kanda PSA (Prostat Spesifik Antijen) testi ve hekim tarafından yapılan parmakla rektal muayene kullanılır. Ancak prostat kanseri taramasının her erkeğe rutin olarak yapılıp yapılmaması konusu tartışmalıdır. Bu nedenle, 50 yaşından itibaren erkeklerin, potansiyel yarar ve riskleri hekimleriyle konuşarak tarama yapılıp yapılmayacağına kişisel olarak karar vermesi en doğru yaklaşımdır.
Hekiminizle Konuşun
Kanser taramaları, sağlıklı bir yaşamın önemli bir parçasıdır. Hangi taramaların sizin yaşınız, cinsiyetiniz ve kişisel risk faktörleriniz için uygun olduğunu, ne zaman başlamanız ve hangi aralıklarla tekrarlamanız gerektiğini belirlemek için mutlaka hekiminize danışın. Kişiye özel olarak planlanmış bir tarama programı, sağlığınızı korumada en değerli yardımcınız olacaktır.