Mide ve Sindirim Sistemindeki Rolü
Mide, sindirim sisteminin en önemli organlarından biridir. Yemek borusu ile ince bağırsak arasında yer alan J şeklinde bir kese olan mide, besinlerin geçici olarak depolandığı, mide asidi ve sindirim enzimleri ile karıştırılarak parçalandığı bir merkezdir. Proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır ve besinleri yarı-sıvı bir bulamaç haline getirerek kontrollü bir şekilde ince bağırsağa gönderir. Midenin bu karmaşık işlevlerindeki herhangi bir bozulma, çeşitli hastalıklara ve rahatsız edici şikayetlere yol açabilir.
Yaygın Görülen Mide Hastalıkları
Mide hastalıkları, toplumda en sık rastlanan sağlık sorunları arasındadır. Başlıca mide hastalıkları şunlardır:
- Gastrit: Mide iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasının iltihaplanması durumudur. Aniden (akut) veya uzun süreli (kronik) olabilir. En yaygın nedenleri arasında Helicobacter pylori adı verilen bakteri enfeksiyonu, ağrı kesici (NSAİİ) ilaçların uzun süreli kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve stres bulunur. Karnın üst kısmında ağrı, yanma ve ekşime gibi şikayetlere neden olur.
- Peptik Ülser: Mide asidi ve sindirim sıvılarının, midenin veya onikiparmak bağırsağının koruyucu mukoza tabakasını aşındırarak yara (ülser) oluşturmasıdır. Gastritte olduğu gibi en sık nedenleri Helicobacter pylori enfeksiyonu ve ağrı kesici ilaç kullanımıdır. Özellikle açken belirginleşen, kemirici tarzda bir ağrıya yol açabilir.
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH): Mide içeriğinin ve asidinin yemek borusuna geri kaçması durumudur. Normalde buna engel olan alt yemek borusu kapakçığının gevşemesi sonucu ortaya çıkar. En tipik belirtisi, göğüs kemiği arkasında hissedilen ve halk arasında "mide yanması" olarak bilinen yanma hissidir. Ağza acı su gelmesi de sık görülen bir diğer belirtidir.
- Fonksiyonel Dispepsi (Hazımsızlık): Herhangi bir ülser, gastrit veya başka bir organik neden saptanamamasına rağmen, hastanın karnın üst bölgesinde hissettiği şişkinlik, erken doyma, gaz ve rahatsızlık hissi gibi şikayetleri tanımlar. Toplumda çok yaygın olarak görülür.
Genel Belirtiler
Mide hastalıkları genellikle benzer belirtilerle kendini gösterir. Aşağıdaki belirtiler bir hekime başvurmayı gerektirir:
- Karnın üst ve orta kısmında hissedilen yanma, ekşime, kazınma veya ağrı
- Şişkinlik, gaz ve geğirme
- Yemeklerden sonra rahatsızlık hissi ve erken doyma
- Bulantı ve kusma
- İştah kaybı
- Alarm Belirtileri: Açıklanamayan kilo kaybı, yutma güçlüğü, kanlı kusma veya dışkının katran gibi siyah renkte olması acil tıbbi müdahale gerektirir.
Tanı ve Tedavi Yaklaşımı
Mide hastalıklarının tanısında hastanın şikayetlerini detaylı olarak anlatması çok önemlidir. Tanıyı kesinleştirmek ve altta yatan nedeni bulmak için en değerli tanı yöntemi gastroskopi (endoskopi) işlemidir. Bu işlemde, ucunda kamera bulunan ince ve esnek bir tüp ile yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı doğrudan incelenir, gerekli görülen durumlarda biyopsi (doku örneği) alınır. Ayrıca Helicobacter pylori varlığını saptamak için nefes veya dışkı testleri de kullanılabilir.
Tedavi, tamamen tanıya göre şekillendirilir. Mide asidini baskılayan ilaçlar (proton pompa inhibitörleri gibi), H. pylori enfeksiyonu için antibiyotik tedavileri ve mukoza koruyucu ilaçlar en sık kullanılan tedavi ajanlarıdır. Bunun yanı sıra, baharatlı, yağlı ve asitli gıdalardan kaçınmak, alkol ve sigara kullanımını sonlandırmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri de tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır.