Obezite Nedir?
Obezite, vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı ve anormal yağ birikmesi olarak tanımlanan karmaşık ve kronik bir hastalıktır. Yalnızca estetik bir sorun olmanın çok ötesinde, Tip 2 diyabet, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon ve bazı kanser türleri gibi pek çok ciddi sağlık sorununa zemin hazırlayan önemli bir risk faktörüdür. Obezite, bir irade zayıflığı değil, genetik, çevresel, sosyo-kültürel ve psikolojik faktörlerin bir arada rol oynadığı, tıbbi tedavi gerektiren bir durumdur.
Obezite Nasıl Değerlendirilir? - Vücut Kitle İndeksi (VKİ)
Obezitenin değerlendirilmesinde en yaygın olarak kullanılan yöntem Vücut Kitle İndeksi (VKİ) hesabıdır. VKİ, kişinin kilogram cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boyunun karesine bölünmesiyle elde edilir (kg/m²).
Dünya Sağlık Örgütü'nün sınıflandırmasına göre VKİ değerleri şu şekilde yorumlanır:
- 18.5 altında: Zayıf
- 18.5 – 24.9 arasında: Normal Kilolu
- 25.0 – 29.9 arasında: Fazla Kilolu
- 30.0 – 39.9 arasında: Obez
- 40.0 ve üzerinde: Morbid (İleri Derece) Obez
VKİ’nin yanı sıra, özellikle karın içi yağlanmanın bir göstergesi olan bel çevresi ölçümü de kalp hastalıkları ve diyabet riski açısından önemli bir göstergedir.
Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Sorunları
Aşırı vücut yağı, vücuttaki hemen hemen her sistemi olumsuz etkileyebilir. Obezite ile doğrudan ilişkili olan başlıca sağlık sorunları şunlardır:
- Tip 2 Diyabet ve İnsülin Direnci
- Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon)
- Yüksek Kolesterol ve Trigliserid Seviyeleri (Hiperlipidemi)
- Koroner Arter Hastalığı, Kalp Yetmezliği ve İnme
- Alkol Dışı Karaciğer Yağlanması ve Siroz
- Uyku Apnesi ve Diğer Solunum Problemleri
- Eklem Kireçlenmesi (Osteoartrit)
- Meme, kolon, rahim ve prostat gibi bazı kanser türleri için artmış risk
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH)
Tanı ve Tedavi Yaklaşımı
Obezite tanısı, VKİ ve bel çevresi ölçümlerinin yanı sıra, hastanın detaylı tıbbi öyküsü ve altta yatan diğer sağlık sorunlarını (diyabet, hipertansiyon vb.) saptamaya yönelik kan testlerini içeren kapsamlı bir hekim değerlendirmesi ile konulur.
Obezite tedavisi, sadece kilo vermeyi değil, sağlıklı bir kiloya ulaştıktan sonra bunu korumayı hedefleyen uzun soluklu bir süreçtir. Tedavi kişiye özel olarak planlanır ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir:
- Tıbbi Beslenme Tedavisi: Kişinin yaşam tarzına ve sağlık durumuna uygun, sürdürülebilir ve dengeli bir beslenme programının bir hekim veya diyetisyen tarafından oluşturulmasıdır.
- Egzersiz Programı: Fiziksel aktivitenin düzenli hale getirilmesi, hem kilo vermeye yardımcı olur hem de obeziteye bağlı riskleri azaltır.
- Davranış Değişikliği Terapisi: Yeme alışkanlıklarının altında yatan psikolojik nedenleri anlamak ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları geliştirmek için profesyonel destek alınmasıdır.
- İlaç Tedavisi: Uygun hastalarda, yaşam tarzı değişikliklerine ek olarak hekim kontrolünde kilo yönetimine yardımcı ilaçlar kullanılabilir.
- Cerrahi Tedavi (Bariatrik Cerrahi): Vücut kitle indeksi çok yüksek olan ve yaşam tarzı değişiklikleri ile sonuç alamayan uygun hastalarda cerrahi yöntemler etkili bir tedavi seçeneğidir.
Obezite yönetimi, hastanın kararlılığı ve hekimin yakın takibi ile başarılı olabilen bir süreçtir. Atılacak her adım, daha sağlıklı ve kaliteli bir yaşam için önemli bir yatırımdır.