Tip 1 Diyabet Nedir?
Tip 1 diyabet, genellikle çocukluk veya genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkan, vücudun bağışıklık sisteminin pankreastaki insülin üreten beta hücrelerine yanlışlıkla saldırarak onları yok etmesi sonucu gelişen otoimmün ve kronik bir hastalıktır. Bu hücrelerin hasar görmesiyle vücut, kan şekerini düzenlemek için gerekli olan insülin hormonunu yeterli miktarda üretemez veya hiç üretemez hale gelir. Bu durum, kan şekerinin (glukoz) kanda birikerek yükselmesine neden olur.
Tip 1 Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
Tip 1 diyabetin belirtileri genellikle ani başlar ve hızla fark edilebilir. Yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Sık idrara çıkma
- Aşırı susama ve sürekli su içme isteği
- Normalden fazla yemek yeme isteğine rağmen kilo kaybı
- Sürekli halsizlik ve yorgunluk hissi
- Bulanık görme
- İyileşmeyen veya geç iyileşen yaralar
- Ciltte kuruluk ve kaşıntı
Bu belirtilerden bir veya birkaçının gözlemlenmesi durumunda bir hekime başvurmak önemlidir.
Tanı Nasıl Konulur?
Tip 1 diyabet tanısı, hastanın şikayetleri dinlendikten ve fiziki muayene yapıldıktan sonra kan testleri ile konulur. Açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri ve hemoglobin A1c (HbA1c) testi gibi ölçümler, kan şekeri düzeyleri hakkında bilgi verir. Tanıyı kesinleştirmek ve Tip 2 diyabetten ayırt etmek amacıyla bazı durumlarda kanda diyabetle ilişkili otoantikorların varlığı da araştırılabilir.
Tedavi Yaklaşımı
Tip 1 diyabet tedavisinin temel amacı, kan şekeri seviyelerini olabildiğince hedef aralıkta tutarak hastalığın kısa ve uzun dönemdeki olumsuz etkilerini önlemek veya geciktirmektir. Vücut insülin üretemediği için tedavinin temelini, eksik olan insülinin dışarıdan yerine konması oluşturur.
Tedavi süreci, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve şu unsurları içerir:
- İnsülin Tedavisi: İnsülin enjeksiyonları (insülin kalemleri) veya insülin pompaları aracılığıyla vücuda gerekli insülinin verilmesidir. İnsülin dozu ve tipi, hekim tarafından hastanın yaşına, yaşam tarzına ve ihtiyacına göre kişiye özel olarak planlanır.
- Kan Şekeri Takibi: Hastanın kan şekeri seviyelerini düzenli olarak ölçmesi, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve doz ayarlamaları yapmak için kritik öneme sahiptir.
- Tıbbi Beslenme Tedavisi: Bir diyetisyen eşliğinde oluşturulan, karbonhidrat sayımını da içeren dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı, kan şekeri kontrolünün ayrılmaz bir parçasıdır.
- Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, insülinin daha verimli kullanılmasına yardımcı olur ve genel sağlık durumunu iyileştirir. Egzersiz programı mutlaka hekim kontrolünde planlanmalıdır.
Tip 1 diyabet, yaşam boyu süren dikkatli bir yönetim ve düzenli hekim takibi gerektiren bir durumdur. Tedavi planına uyum sağlamak, kan şekeri düzeylerini kontrol altında tutmak ve düzenli doktor kontrollerini aksatmamak, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için esastır.